Τι είναι ο οισοφάγος Barrett;

Ο οισοφάγος Barrett αποτελεί επιπλοκή της χρόνιας γαστροοισοφαγικής παλινδρομικής νόσου (ΓΟΠΝ) κατά την οποία γαστρικά υγρά μεταφέρονται από το στομάχι στον οισοφάγο προκαλώντας αλλοιώσεις αυτού.

Στον οισοφάγο Barrett, τα φυσιολογικά πλακώδη κύτταρα του κατώτερου οισοφάγου αντικαθίστανται από κυλινδρικά κύτταρα και οι ασθενείς εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου. Η αντικατάσταση αυτή ονομάζεται εντερική μεταπλασία.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη οισοφάγου Barrett;

Ο οισοφάγος Barrett ανευρίσκεται στο 2% του γενικού πληθυσμού και στο 10-15% των ατόμων με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης ο

• Μακρύ ιστορικό γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (>5 έτη)
• Αλκοόλ
• Κάπνισμα

Ποια είναι τα συμπτώματα του οισοφάγου Barrett;

Το 25% των ασθενών δεν εμφανίζουν καμία συμπτωματολογία. Αν ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα, αυτά σχετίζονται με τη συμπτωματολογία των ασθενών με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Τα συνηθέστερα εξ’αυτών είναι:

• Οπισθοστερνικό άλγος ή καύσος
• Ναυτία ή Εμετός
• Δυσκαταποσία
• Παρουσία αίματος στον εμετό ή στα κόπρανα
• Αναιμία

Πώς γίνεται η διάγνωση του οισοφάγου Barrett;

Η διάγνωση του οισοφάγου Barrett στηρίζεται στη:

• Συμπτωματολογία του ασθενούς
• Γαστροσκόπηση με ταυτόχρονη λήψη πολλαπλών βιοψιών από τον κατώτερο οισοφάγο. Η ενδοσκοπική εικόνα είναι χαρακτηριστική ώστε ο ενδοσκόπος να διαγνώσει τον οισοφάγο Barrett. Η χαρακτηριστική ανοικτόχρωμη ροζ-λευκή επιφάνεια του φυσιολογικού επιθηλίου του οισοφάγου αντικαθίσταται από το ροζ-κόκκινο χρώμα του φυσιολογικού επιθηλίου του στομάχου και του μεταπλαστικού επιθηλίου του οισοφάγου Barrett. Η λήψη βιοψιών θα επιβεβαιώσει τη νόσο με τη χαρακτηριστική εικόνα του μεταπλαστικού κυλινδρικού επιθηλίου
  
  

Τι είναι η δυσπλασία του μεταπλαστικού επιθηλίου;

Η επιθηλιακή δυσπλασία στο μεταπλαστικό επιθήλιο Barrett είναι μια καλοήθης, μη διηθητική, προνεοπλασματική αλλοίωση.

Η ακολουθία των αλλοιώσεων του οισοφάγου που οδηγούν στην καρκινογένεση συνοψίζεται στον ακόλουθο αλγόριθμο: πλακώδες επιθήλιο – χρόνια οισοφαγίτιδα – εντερική μετάπλαση – επιθηλιακή δυσπλασία (χαμηλόβαθμη, υψηλόβαθμη) – διηθητικό καρκίνωμα. Η υψηλόβαθμη επιθηλιακή δυσπλασία είναι δείκτης είτε αυξημένης πιθανότητας συνυπάρχοντος διηθητικού καρκινώματος σε παρακείμενη θέση (40%), είτε αυξημένου κινδύνου επικείμενης ανάπτυξης του (60% την επόμενη 5ετία). Μπορεί όμως να παραμείνει υψηλόβαθμη χωρίς πρόοδο σε καρκίνο για αρκετά χρόνια.

Ποια είναι η θεραπεία του οισοφάγου Barrett;

Η θεραπεία είναι παρόμοια με αυτή της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Στόχος της θεραπείας είναι η επούλωση των διαβρώσεων του οισοφάγου και η πρόληψη από την περαιτέρω επέκταση αυτών.

Η θεραπεία περιλαμβάνει:

• Αλλαγή του τρόπου ζωής και τροποποίση της διατροφής
• Φαρμακευτική αγωγή
• Ενδοσκοπικές θεραπείες
• Χειρουργική επέμβαση

Αλλαγή του τρόπου ζωής και της διατροφής

Αποτελεί το πρώτο θεραπευτικό βήμα στη θεραπεία του οισοφάγου Barrett.

• Απώλεια βάρους
• Διακοπή του καπνίσματος
• Λήψη μικρής ποσότητας φαγητών ανά τακτά χρονικά διαστήματα
• Αποφυγή κατάκλισης μετά τη λήψη τροφής
• Ανύψωση του προσκέφαλου του κρεβατιού. Τα μαξιλάρια από μόνα τους δεν είναι πολύ υποβοηθητικά.
• Μείωση της λήψης λιπαρών τροφών, του γάλατος, της σοκολάτας, της μέντας, της καφεΐνης, των ανθρακούχων ποτών, των όξινων χυμών και φρούτων, της σάλτσας ντομάτας, των τηγανιτών και των πικάντικων φαγητών
• Αποφυγή αλκοόλ (ιδιαίτερα το κόκκινο κρασί)
• Ενημέρωση του ιατρού για τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει. Ορισμένα φάρμακα δυνατό να προκαλούν χαλάρωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα

Φαρμακευτική αγωγή

Η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί πρόσθετο μέτρο στη θεραπεία του οισοφάγου Barrett και περιλαμβάνει:

• Φάρμακα που μειώνουν την οξύτητα του στομάχου
• Φάρμακα που αυξάνουν την κινητικότητα του οισοφάγου και του στομάχου.

Τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα φάρμακα είναι τα:

• Αντιόξινα – χορηγούνται σε περιπτώσεις ήπιων συμπτωμάτων χωρίς να προκαλούν επούλωση των πληγών του οισοφάγου
• Ανταγωνιστές Η2 υποδοχέων – μειώνουν την έκκριση οξέων από το στομάχι και επουλώνουν τις πληγές του οισοφάγου στο 50% των ασθενών
• Αναστολείς αντλίας πρωτονίων – μειώνουν επίσης την έκκριση οξέων αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό από του Η2 ανταγωνιστές και έτσι προκαλούν μεγαλύτερο ποσοστό επούλωσης των πληγών του οισοφάγου
• Προκινητικοί παράγοντες - αυξάνουν την κινητικότητα του οισοφάγου και του στομάχου και παρεμποδίζουν με αυτό τον τρόπο την επιστροφή των οξέων στον οισοφάγο. Χορηγούνται συνήθως σε συνδυασμό με τους αναστολείς αντλίας πρωτονίων

Ενδοσκοπικές θεραπείες

Οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ενδοσκοπικές μέθοδοι καταστροφής του μεταπλαστικού επιθηλίου Barrett είναι οι εξής:

• Ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή (EMR) και πιο πρόσφατα η ενδοσκοπική υποβλεννογόνια διατομή (ESD)
  
• Θερμοπηξία με αέριο αργού (ARC)
• Ραδιοκύματα
  
• Ηλεκτροθερμοπηξία
• Φωτοδυναμική θεραπεία με laser
• Κρυοθεραπεία
• Laser (Nd:YAG)

Η κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και εφαρμόζεται σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση, ανάλογα με την ανάπτυξη ή όχι δυσπλασίας και τη σοβαρότητα αυτής

Χειρουργική επέμβαση

Εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που:

• Δεν παρατηρείται βελτίωση της συμπτωματολογίας του ασθενούς με την αλλαγή του τρόπου ζωής και τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής
• Ο ασθενής δεν επιθυμεί την επί μακρόν χρονικό διάστημα λήψη φαρμακευτικής αγωγής

Η επέμβαση αυτή μπορεί να γίνει είτε λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά. Η επέμβαση που εφαρμόζεται είναι η θολοπλαστική κατά Nissen η οποία πλέον εκτελείται λαπαροσκοπικά (λιγότερο επεμβατική και με μικρότερο διάστημα ανάρρωσης από την ανοικτή τομή). Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται ο αντιπαλινδρομικός μηχανισμός του κατώτερου οισοφάγου και ο ασθενής είναι δυνατό να αποφύγει τα επεισόδια παλινδρόμησης που παρατηρούνταν στο παρελθόν.

Ενδοσκοπική επιτήρηση

Όλοι οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett πρέπει να υποβάλλονται σε ενδοσκοπική επιτήρηση. Αυτό σημαίνει ότι ανά τακτά χρονικά διαστήματα οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε γαστροσκόπηση και λήψη βιοψιών κάθε 1-2 εκατοστά από το κάθε τεταρτημόριο του οισοφάγου για έλεγχο πιθανής ανάπτυξης δυσπλασίας ή καρκίνου του οισοφάγου.

Η συχνότητα της γαστροσκόπησης εξαρτάται από τη σοβαρότητα της νόσου:

• Σε ασθενείς με οισοφάγο Barrett χωρίς ανάπτυξη δυσπλασίας απαιτείται ενδοσκόπηση επιτήρησης κάθε 3-5 χρόνια.
• Σε ασθενείς με χαμηλού βαθμού δυσπλασία απαιτείται ενδοσκόπηση επιτήρησης μετά 6 μήνες από τη διάγνωση και ακολούθως 1 φορά το χρόνο.
• Σε ασθενείς με υψηλού βαθμού δυσπλασία γίνεται ενδοσκοπική επιτήρηση επιβεβαίωσης σε 3μήνες από τη διάγνωση και εκτιμάται αν ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε ενδοσκοπική επέμβαση με ραδιοκύματα (RFA) ή χειρουργική εκτομή.