Τι είναι η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;

Με τον όρο ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα (γνωστή και ως EoE) καλούμε τη νόσο η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία αυξημένου αριθμού ηωσινοφίλων (υποκατηγορία των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος) στο τοίχωμα του οισοφάγου και τα οποία προκαλούν φλεγμονή αυτού. Η φλεγμονή αυτή δυνατό να οδηγήσει σε στένωση ή σκλήρυνση (ακαμψία) του οισοφάγου με αποτέλεσμα τη δυσκαταποσία ή την ενσφήνωση τροφών στον οισοφάγο. Η παρουσία ηωσινοφίλων και η φλεγμονή του οισοφάγου δυνατό να προκληθούν και από την παλινδρόμηση συστατικών των γαστρικών οξέων από το στομάχι προς τον οισοφάγο.

Ηωσινόφιλα δυνατό να ανευρεθούν φυσιολογικά σε όλα τα τμήματα του γαστρεντερικού σωλήνα, η παρουσία τόσο αυξημένου όμως αριθμού αυτών στον οισοφάγο θεωρείται παθολογική και χρήζει θεραπευτικής αντιμετώπισης. Η παρουσία ηωσινοφίλων στον οισοφάγο δυνατό να ανευρεθεί επίσης στην γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, σε παρασιτικές λοιμώξεις ή στη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου αλλά η πιο συχνή αιτία τόσο αυξημένου αριθμού ηωσινοφίλων στον οισοφάγο είναι η ηωσινοφιλική οισοφαγίτις.

Πόσο συχνή είναι η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;

Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αιτίες δυσκαταποσίας και στάσης τροφών στον οισοφάγο σε νεαρούς ενήλικες. Η πάθηση αυτή παρουσιάζεται με αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης, όπως αυτή παρατηρείται και σε άλλες αλλεργικές νόσους όπως το βρογχικό άσθμα και η αλλεργική ρινίτις.

Η συχνότητα της υπολογίζεται σε 1-3 άτομα ανά 10,000 πληθυσμού. Ανευρίσκεται με την ίδια συχνότητα σε όλες τις φυλές αλλά οι άνδρες νοσούν 3 φορές περισσότερο σε σχέση με τις γυναίκες.

Ποια είναι η αιτία της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας;

Δεν είναι γνωστό το ακριβές αίτιο της νόσου. Πιστεύεται ότι είναι μια αλλεργική αντίδραση, αποτέλεσμα είτε μιας οξείας φλεγμονής, είτε περιβαλλοντικής έκθεσης σε κάποιο αλλεργιογόνο (π.χ. γύρη), είτε κάποιας τροφικής αλλεργίας, παθήσεις οι οποίες προκαλούν συσσώρευση μεγάλου αριθμού ηωσινοφίλων στο τοίχωμα του οισοφάγου.

Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι σε μερικούς ασθενείς μια γενετική προδιάθεση δυνατό να οδηγεί στην ανάπτυξη ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας. Συγκεκριμένα σε αυτούς τους ασθενείς ανευρέθη αυξημένο ένα γονίδιο το οποίο κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη, την eotaxin-3. Ένας επιπρόσθετος λόγος που ενοχοποιεί το γενετικό παράγοντα στη νόσο αποτελεί η παρουσία οικογενειακού ιστορικού αλλεργικών νόσων και το οικογενειακό ιστορικό ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας;

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:

• Οπισθοστερνικός καύσος
• Αίσθημα παλινδρόμησης υγρών ή τροφών στον οισοφάγο
• Οπισθοστερνικό άλγος
• Δυσκαταποσία (δυσκολία κατάποσης)
• Διαταραχές της σίτισης με αποτέλεσμα τη μειωμένη πρόσληψη βάρους (σε βρέφη και μικρά παιδιά)
• Σημαντική στένωση του οισοφάγου με αποτέλεσμα την ενσφήνωση τροφών στον οισοφάγο

Πώς γίνεται η διάγνωση της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας;

Η διάγνωση γίνεται συνήθως με τη:

• Λήψη ιστορικού από τον ασθενή (συνηθέστερα ένα νεαρής ηλικίας άτομο) ο οποίος παραπονείται για οπισθοστερνικό άλγος ή δυσκαταποσία
• Γαστροσκόπηση και λήψη βιοψιών από τον οισοφάγο. Η γαστροσκόπηση αναδεικνύει την παρουσία δακτυλίων, λευκών πλακών ή ραβδώσεων στον οισοφάγο. Σε ορισμένους ασθενείς η γαστροσκόπηση δυνατό να μην αναδείξει τις πιο πάνω αλλοιώσεις, γι’αυτό το λόγο είναι πάντα απαραίτητη η λήψη βιοψιών. Οι βιοψίες αναδεικνύουν ένα εξαιρετικά μεγάλο αριθμό ηωσινοφίλων στον ιστό που έχει ληφθεί από τον οισοφάγο και έτσι γίνεται επιβεβαίωση της πάθησης

Ποια είναι η θεραπεία της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας;

Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε πολλά για το ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα.

Στην περίπτωση που υποψιαζόμαστε πιθανή αλλεργία θα πρέπει να αναζητηθεί το αίτιο που την προκαλεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο ασθενής είναι πιθανό να έχει παρουσιάσει στο παρελθόν κάποια τροφική αλλεργία. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αποφεύγει τη συγκεκριμένη τροφή έως ότου αποδειχθεί εάν είναι αυτή υπεύθυνη για τη συμπτωματολογία του. Οι συνηθέστερες τροφές που σχετίζονται με την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα είναι τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, η σόγια, το αλεύρι, το καλαμπόκι και οι ξηροί καρποί. Οι τροφές αυτές αποσύρονται από τη διατροφή και επανεισάγονται σταδιακά, μία προς μία με αργό ρυθμό, έτσι ώστε να διευκρινιστεί αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της τροφής και των συμπτωμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις εφαρμόζονται αλλεργικά τεστ για να διαπιστωθεί πιθανή τροφική αλλεργία.

Σαν 1ης γραμμής θεραπεία χρησιμοποιούνται πολλές φορές φάρμακα που μειώνουν τα γαστρικά οξεά (αναστολείς αντλίας πρωτονίων – PPIs), λόγω της στενής συσχέτισης της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας. Έχει βρεθεί ότι τα φάρμακα αυτά είναι ασφαλή και μπορούν να βοηθήσουν ένα ποσοστό ασθενών αν και συνήθως δεν είναι τόσο αποτελσματικά από μόνα τους.

Στην περίπτωση που οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στα πιο πάνω, χρησιμοποιούνται τοπικώς δρώντα κορτικοστεροειδή. Η φλουτικαζόνη και η βουδεσονίδη (γνωστά φάρμακα από τη χρήση τους στο άσθμα) μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σε εισπνεόμενη όσο και σε μασώμενη μορφή με λίγο νερό. Σε μη ανταπόκριση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η κλασσική κορτιζόνη (πρεδνιζόνη) η οποία φαίνεται να είναι αρκετά δραστική αλλά στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να εκτιμηθεί η σχέση ρίσκου, παρενεργειών και ωφελιμότητας για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά και να συναποφασιστεί η χρήση της με το θεράποντα ιατρό.

Σε παρουσία στένωσης του οισοφάγου μετά τη διενέργεια γαστροσκόπησης, είναι πιθανό να γίνουν διαστολές του οισοφάγου, είτε με μπαλόνι διαστολής είτε με τα κηρία Savary - Gilliard. Η διαστολή αυτή πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά καθώς ο οισοφάγος στην νόσο είναι άκαμπτος και στενός και υπάρχει μικρός κίνδυνος σχάσης ή διάτρησης του οισοφάγου.