Τι είναι η κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη (γνωστή επίσης και ως εντεροπάθεια από γλουτένη) είναι μια σοβαρή γενετική αυτοάνοση νόσος. Προκαλείται από την κατανάλωση γλουτένης, μιας πρωτεΐνης η οποία ανευρίσκεται στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη. Όταν οι ασθενείς με κοιλιοκάκη καταναλώνουν τροφές οι οποίες περιέχουν γλουτένη, το ανοσοποητικό τους σύστημα αντιδρά καταστρέφοντας τις λάχνες του λεπτού εντέρου με αποτέλεσμα τα συστατικά των τροφών να μην απορροφούνται στην κυκλοφορία του αίματος, κάτι το οποίο δυνατό να οδηγήσει σε υποσιτισμό.

Ποιοι εμφανίζουν κίνδυνο ανάπτυξης κοιλιοκάκης;

Ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από άλλες αυτοάνοσες παθήσεις ή γενετικές διαταραχές εμφανίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης κοιλιοκάκης. Παθήσεις οι οποίες σχετίζονται με την κοιλιοκάκη είναι:

• Ερυθυματώδης λύκος
• Ρευματοειδής αρθρίτις
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου I
• Θυρεοειδοπάθειες
• Αυτοάνοσες παθήσεις του ήπατος
• Σύνδρομο Sjogren
• Σύνδρομο Down
• Σύνδρομο Turner
• Δυσανεξία στη λακτόζη
• Λέμφωμα του εντέρου

Ποια είναι τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης;

Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης ποικίλουν ανάμεσα στους πάσχοντες και περιλαμβάνουν τα πιο κάτω:

• Πεπτικές ενοχλήσεις (κοιλιακό άλγος, μετεωρισμός κοιλιάς, ναυτία, εμετός, διάρροια, ανοικτόχρωμα κόπρανα, απώλεια βάρους)
• Δερματικό εξάνθημα (ερπητική δερματίτις)
• Αναιμία
• Μυοσκελετικές εκδηλώσεις (μυικές κράμπες, πόνος στις αρθρώσεις και τα οστά)
• Προβλήματα ανάπτυξης (ανεπαρκής αύξηση βάρους και ύψους στα παιδιά)
• Σπασμοί
• Μυρμήγκιασμα ποδιών (λόγω της καταστροφής των νεύρων και του χαμηλού ασβεστίου)
• Αφθώδη έλκη στη στοματική κοιλότητα
• Διαταραχές της περιόδου στις γυναίκες

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ορισμένοι πάσχοντες δυνατό να μην εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα. Παρά την καταστροφή του λεπτού εντέρου, φαίνεται να απορροφούν ικανοποιητικά τα συστατικά των τροφών και έτσι να μην παρουσιάζουν καμία συμπτωματολογία.

Πώς γίνεται η διάγνωση της κοιλιοκάκης;

Μερικές φορές η κοιλιοκάκη μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Τα συμπτώματα της μοιάζουν με τα συμπτώματα άλλων παθήσεων του πεπτικού, όπως η νόσος Crohn, το ευερέθιστο έντερο, η εκκολπωματίτιδα, εντερικές λοιμώξεις και το σύνδρομο βακτηριακής υπερανάπτυξης λεπτού εντέρου.

Η διάγνωση μπορεί να γίνει με τους πιο κάτω τρόπους:

• Φυσική εξέταση. Το πρώτο βήμα στη διάγνωση της κοιλιοκάκης αποτελεί η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού και η φυσική εξέταση του ασθενούς
• Αιματολογικός έλεγχος. Με τον αιματολογικό έλεγχο ανιχνεύουμε την παρουσία κυττάρων (αντισώματων) τα οποία αντιμάχονται την παρουσία γλουτένης στο αίμα. Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη παρουσιάζουν υψηλότερα του φυσιολογικού επίπεδα αυτών των αντισωμάτων (αντισώματα έναντι της τρανσγλουταμινάσης – anti-tTG, αντισώματα έναντι του ενδομυσίου – anti-endomysial)
• Ενδοσκόπηση και λήψη βιοψιών. Αποτελεί την πιο ακριβή εξέταση (χρυσός κανόνας) για τη διάγνωση της κοιλιοκάκης. Κατά την ενδοσκόπηση ένας λεπτός σωλήνας (ενδοσκόπιο) προωθείται μέσω του στόματος προς τον οισοφάγο, το στομάχι και τέλος το δωδεκαδάκτυλο. Μέσω του ενδοσκοπίου διέρχεται μία λαβίδα η οποία λαμβάνει δείγματα ιστού (βιοψίες) από το δωδεκαδάκτυλο για να διαπιστωθεί αν οι λάχνες του εντέρου έχουν υποστεί την οποιαδήποτε αλλοίωση από την γλουτένη
• Γενετικές έλεγχος. Ο γενετικός (HLA) έλεγχος αποτελεί μια σημαντική εξέταση όταν δεν επιβεβαιώνεται η διάγνωση της κοιλιοκάκης με τις πιο πάνω εξετάσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί αν δεν είναι πλήρως επιβεβαιωτικές οι αναλύσεις αίματος ή οι βιοψίες της ενδοσκόπησης ή αν είχε διακόψει τη χρήση γλουτένης ο ασθενής πριν τη διενέργεια των πιο πάνω εξετάσεων. Η εξέταση απαιτεί ένα μικρό δείγμα αίματος. Περισσότερο από το 99% των ασθενών με κοιλιοκάκη είναι φορείς των γονιδίων HLA DQ2, HLA DQ8 ή μέρους αυτών. Παρά ταύτα ο γονιδιακός έλεγχος από μόνος του δεν είναι δυνατό να θέσει τη διάγνωση της κοιλιοκάκης μιας και δεν θα αναπτύξουν κοιλιοκάκη όλοι οι ασθενείς που φέρουν τα συγκεκριμένα γονίδια. Αν όμως οι ασθενείς δεν φέρουν τα συγκεκριμένα γονίδια κατευθείαν αποκλείεται η διάγνωση της κοιλιοκάκης

Ποια είναι η θεραπεία της κοιλιοκάκης;

Αν πάσχετε από κοιλιοκάκη θα πρέπει να διακόψετε τη λήψη γλουτένης. Καταναλώνοντας γλουτένη θα προκαλέσετε περισσότερη βλάβη στο λεπτό έντερο. Η εξάλειψη της γλουτένης αποτελεί τη μοναδική θεραπεία για τη νόσο η οποία θα πρέπει να απομακρυνθεί από τη διατροφή σας για το υπόλοιπο της ζωής.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διακοπή της γλουτένης από τη διατροφή σημαίνει και εξάλειψη των συμπτωμάτων. Ταυτόχρονα οποιαδήποτε αλλοίωση έχει προκληθεί στο λεπτό έντερο θα επουλωθεί αλλά θα αποτραπεί και η οποιαδήποτε περαιτέρω βλάβη.

Η διακοπή της γλουτένης από τη διατροφή δεν είναι και ότι πιο εύκολο. Και αυτό γιατί η γλουτένη ανευρίσκεται σε πολλά είδη τροφών. Μπορεί να ανευρεθεί σε καρυκεύματα, σάλτσες ντομάτας και σαλάτας και άλλες τροφές που δεν μπορείς να υπολογίσεις. Για το λόγο αυτό ο ιατρός σας θα σας παραπέμψει σε κάποιο διατροφολόγο που εξειδικεύεται στην κοιλιοκάκη.

Μετά τη διακοπή της γλουτένης, θα παρατηρήσετε βελτίωση των συμπτωμάτων σας εντός λίγων ημερών. Οι βλάβες του λεπτού εντέρου θα επουλωθούν σε διάστημα 3-6 μηνών και οι λάχνες του λεπτού εντέρου θα επαναλειτουργούν σύντομα. Σε ηλικιωμένα άτομα η επούλωση αυτή ίσως χρειασθεί μέχρι και 2 έτη για την πλήρη αποκατάσταση.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της κοιλιοκάκης;

Επιπλοκές στην κοιλιοκάκη παρατηρούνται μόνο στους ασθενείς που είτε συνεχίζουν να καταναλώνουν γλουτένη, είτε έχουν ήπια συμπτωματολογία και έτσι δεν έχουν διαγνωσθεί ως πάσχοντες από κοιλιοκάκη.

Οι συνηθέστερες επιπλοκές που μπορεί να παρουσιαστούν μακροπρόθεσμα είναι:

• Οστεοπόρωση
• Σιδηροπενική αναιμία
• Αναιμία λόγω ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 ή φυλικού οξέος
• Γέννηση λιποβαρών νεογνών
• Καρκίνος ή λέμφωμα του εντέρου